BITKILERDE ÜREME
I-Tohumsuz bitkilerde:
Eşeyli ve eşeysiz üremenin birbirini takip etmesi şeklinde gerçekleşen metagenez görülür.
Metagenez :
•Sporlar (n) çimlenerek hapolid gametofiti oluşutrurlar
•Gametofitlerde anteridyum (Erkek organ) ve Arkegonium (Dişi organ) gelişir
•Mitoz bölünme ilr anteridyumlarda sperm arkegoniumlarda ise ovum meydana gelir
•Uygun şartalarda döllenme gerçekleşir
•Oluşan zigottan(2n) sporofit (2n)gelişir
•Sporofitte sporangium (Spor kesesi) gelişir
•Sporangiumda bulunan spor ana hücrelerinden (2n) mayozla sporlar (n) oluşur.
Karayosunları :
•Gametofit döl baskındır
•Gametofit fotosentez yapar
•Sporofit döl gametofit üzerinde gelişir ve yarı parazittir
•İletim demetleri taşımaz.
Eğrelti otları :
•Sporofit döl baskındır.
•İletim demetleri taşır.
•Fotosentez yapar.
•Sporofit döl çiçekli bitkilerdeki gövde,yaprak,kök ve çiçek rollerini üstlenir.
•Gametofit döl cılızdır.
I-Tohumlu bitkiler:
Tohumlu bitkilerde üreme organı çiçeklerdir.
Çiçek
Çiçekler bitkinin üreme organlarıdır.Tozlanma ve döllenme meydana gelince tohum ve meyve oluştururlar.
çiçek kısımları ve görevleri :
• Çanak yaprak :tomurcuk açılana kadar koruma.
• Taç yaprak : böcekleri çekmek ve tozlaşmayı sağlamak
• Erkek organ: erkek üreme hücrelerini oluşturma
• Dişi organ: Dişi üreme hücresini,tohumu ve meyveyi oluşturmak
A.Erkek organ (Stamen)
Sapçık (Filament)
•Anter (Başcık) kısmına destek olur
•Boy sayı ve özellikleri türe göre değişir
Başcık (Anter)
•Polen ana hücreleri taşır
•Mayoz görülür
•Polen oluşumunun gerçekleştiği yerdir
•Olgunlaşmada açılarak polenlerin serbest kalmasını sağlar
B.Dişi organ (Pistil)
Tepecik (Stigma)
•Nemli ve yapışkan özelliktedir
•Tozlaşmanın (Polinasyon)gerçekleştiği yerdir
•Tozlaşmaya göre değişim gösterir
•Polenin çimlenmesi için özel kimyasallar salgılanır
•Döllenmenin kontrolünde rol alır
Boyuncuk (Stilus)
•Çimlenen polen tüpünün ovaryuma ulaşmasını sağlar
•Boyu türe göre değişir
•Döllenmenin kontrolünde rol alır
Dişi organ =Ovayum (Karpel)
•Tohum taslakları bulundurur
•Mayozla ,mitoz ve polimerizasyonla embriyo kesesinin oluştuğu yerdir
•Döllenmenin gerçekleştiği yerdir
•Tohum oluşumunun gerçekleştiği yerdir
•Meyve oluşumunda rol alır
•Yayılmada rol alır
Tohum taslağı /Embriyo kesesi
•N kromozomlu 8 çekirdek taşır
•Polar çekirdeklerin döllenmesi ile endosperm oluşur
•Yumurtanın döllenmesi ile bitki embriyosu oluşur
•Döllenmeler sonunda tohum haline dönüşür
Çiçeklerde Cinsiyet:
•Çanak yaprak, taç yaprak, erkek ve dişi organların hepsine sahip çiçeklere tam, eksiksiz ,
erdişi, erselik (Hermafrodit) çiçekler denir.
Örnek: Domates, biber, patlıcan gibi sebzeler ile elma, armut, erik,şeftali, portakal gibi meyve türlerinde erselik çiçekler bulunur.
•Bunlardan biri olmasa bile eksik çiçek denir.Yalnız erkek veya dişi organı olan çiçeklere
kusurlu’ çiçekler denir.
1.Tek evcikli bitkiler:
Eşey organlarından sadece birini bulunduran tek cinsli çiçekler eğer aynı bitki üzerinde bulunuyorsa, yani bir bitkinin üzerinde farklı yerlerde dişi veya erkek çiçekler yer alıyorsa bu bitkilere monoik (tek evcikli) bitkiler denir.
Örnek: Sebzelerden;kabak, kavun,karpuz, hıyar .meyvelerden; fındık,ceviz, kestane ve dut monoik çiçek yapısına sahiptir.
2.İki evcikli bitkiler:
Eşey organlarından sadece birini bulunduran tek cinsli çiçeklerde eğer erkek ve dişi çiçekler ayrı ayrı bitkilerde bulunuyorsa bu bitkilere de dioik (iki evcikli) bitkiler denir.
Örnek: Antepfıstığı, incir, hurma,papaya, kivi, ıspanak, kuşkonmaz dioik bitkilerdir.
Başcık (Teka)larda polen oluşumu:
1-Başcıkta bulunan mikrospor ana hücresi mayoz geçirerek 4 tane haploid mikrospor oluşturur.
2-Mikrospor hücrelerinin nukleusları mitozla ikiye ayrılır
3-Oluşan iki mikro nukleus etraflarına bir miktar sitoplazma alırlar
4-Böylece tozlaşmayı sağlayacak polen oluşur
5-Polen nukleuslardan biri polendeki metabolizmayı kontrol eden vegetatif nucleus,diğeri ise döllenmeyi sağlayacak generatif (Doğurucu) nukleustur
6-Polen etrafında türe özgü ve tozlaşma biçimine uygun kabuk oluşur
Ovaryumda embriyo kesesinin oluşumu:
1-Megaspor ana hücresi mayozla 4 megaspor yapar,bunlardan 3 tanesi erir geri kalan bir tanesi megaspor olarak kalır.
2-Megaspor hücresinin nukleusu ard arda 3 kez mitoz gecirerek 8 nukleuslu hücre oluşur
3-Megaspor içindeki nukleuslardan 3 tanesi vegetal kutba nukleusları yerleşerek Antipod nucleusları oluşturur
4- 2 tanesi ortada polar nukleusları oluşturur
5-Geri kalan 3 nukleustan biri ovum diğerleride sinerjit nukleusları haline dönüşerek animal (Döllenme) kutbuna yerleşir.
6-Organizasyon bittiğinde döllenmeye hazır embriyo kesesi meydana gelmiştir